Lopen op water

PROEF: PUNAISES OP HET WATER LATEN STAAN

Nodig:

1 bak met water
9 punaises
1 doosje lucifers
1 suikerklontje
1 stukje zeep.

Doe 1 punaise en 1 Lucifer in de bak met water.
De lucifer blijft drijven.
Dit komt omdat een lucifer lichter is dan water.
De punaise zinkt.
Dit komt omdat een punaise zwaarder is dan water.
Punaises kunnen dus niet drijven!
Maar je kunt punaises wel òp het water laten staan.
Leg 4 punaises voorzichtig met de platte kant op het water.
De punaises blijven op het water staan.
Het water-oppervlak heeft een soort stevigheid.
We noemen dat de oppervlaktespanning van het water.

Geef punaise en lucifer allebei een tikje met je vinger.
De lucifer blijft drijven.
De punaise zinkt.

Oppervlakte-spanning is dus iets heel anders dan drijven!

suikerklontje even dopen

Suiker

Leg weer 4 nieuwe punaises op het water.
Houd het suikerklontje even in het water.
De punaises gaan naar de suiker toe.

proef met inkt, suiker en zeep

Stroming zichtbaar maken

Met inkt kan je zien wat er gebeurt:
Doe één druppel inkt op het suikerklontje.
Houd het suikerklontje weer in het water.
De suiker met inkt gaat naar beneden.
Hiernaast start met pijlen getekend wat er gebeurt.
Het suiker-water is zwaarder en zakt naar beneden.
Daardoor stromen de punaises in de richting van het klontje.
Kleur de pijlen in de tekening hiernaast blauw.

Zeep

Houd het stuk zeep even in het water.
De punaises gaan van de zeep weg.
Doe een druppel inkt op de zeep en herhaal de proef.
De zeep met inkt gaat naar opzij.

Zeep verspreidt zich dus over de oppervlakte van het water.
Houd het stuk zeep nu nog een tijdje in het water.
Wat gebeurt er met de punaises? Ze zinken.
Door zeep verliest het water-oppervlak zijn stevigheid.
De oppervlakte-spanning wordt kleiner.

De schaatsenrijder

Hier zie je een insekt dat over water kan lopen.
Het is de schaatsenrijder.

Dit insect maakt gebruik van oppervlaktespanning.
Schaatsenrijders staan op hun poten hoog boven het water.

poten van de schaatsenrijder

Ze heten zo, omdat het lijkt of ze over water schaatsen.
Met hun middelste poten roeien ze vooruit.
Met hun achterpoten sturen ze.
Met hun voorpoten grijpen ze hun prooi.
Ze leven van kleine beestjes die in het water vallen.
De voorpoten zijn het langst.
Ze kunnen niet leven in sloten die met zeep vervuild zijn, omdat
ze dan door het wateroppervlak zakken.

papieren boot

PROEF: VAREN OP ZEEP