bosuil kat	De vleermuis Nachtdieren Vleermuizen kunnen goed in het donker vliegen. Let op de ogen van de drie nachtdieren die hier getekend zijn. Een uil heeft (1) grote / kleine ogen. De uil kan 's nachts (2) goed / slecht zien. Een kat heeft (3) grote / kleine ogen. De kat kan 's nachts (4) goed / slecht zien. Een vleermuis heeft (5) grote / kleine ogen. De vleermuis kan 's nachts (6) goed / slecht zien. Bij de vleermuis zijn vooral de (7) ogen / oren / neus heel groot. Vleermuizen kunnen heel goed horen.
tikkend horloge	PROEF: GELUID KAATST TERUG Nodig: 1 maatbeker 1 tikkend horloge Doe het tikkende horloge in de lege maatbeker. Luister met je oor vlak boven de beker. Je hoort het tikken (8) goed / slecht. Houd nu je oor op 20 cm afstand naast de beker. Dat zie je op de tekening hiernaast. Je hoort het tikken nu (9) beter / slechter.
tikkend horloge met echo	Houd nu je hand schuin boven de beker. Luister weer naast de beker zoals hiernaast. Je hoort het tikken nu weer (10) beter / slechter. Geluid wordt dus (11) wel / niet terug-gekaatst.
echo tegen een berg	Echo Iedereen kent wel de echo. Als je tegen een berg of muur roept, kaatst het geluid terug. Hoe kun je 's nachts ontdekken of ergens een berg start? Roepen en luisteren of er echo is. Als de berg ver weg is, komt de echo (12) snel / laat terug. Als er dichtbij een berg is, hoor je je echo (13) snel / laat. Je kan met je oren dus zelf horen hoever weg de berg is.
sonar om visscholen op te sporen	Sonar Veel vissersboten kunnen vis met geluid vinden. Ze maken onder de boot geluid. Het geluid botst tegen een school vis en geeft een echo. De vissers weten dan dat daar een school vis zit. Deze manier van kijken onder water noemen we sonar. Ook vleermuizen gebruiken sonar. Ze maken piepende geluiden. Overal waar iets staat wordt dit geluid teruggekaatst. Dit vangen ze op met hun horen. Hierboven kaatst het geluid tegen een vlinder.
sonar van een dolfijn gestrande dolfijnen	De sonar van walvissen Ook walvissen gebruiken sonar. Hiernaast zie je hoe een dolfijn rotsen ontwijkt met sonar. Maar soms gaat dit mis. Sommige zandige kusten lopen schuin op. Die kusten geven geen goede echo's. Dat zie je hier getekend. Op zo'n kust spoelt soms een hele school dolfijnen tegelijk aan.
grootoorvleermuis	Skelet Hieronder staat het skelet van een vleermuis. Let goed op waar de hand met vingers begint. Kleur de bovenarm rood. Kleur de onderarm blauw Kleur de vingers geel De vleermuis heeft vooral hele lange (14) bovenarmen / onderarmen / vingers.
vampier	Vampiers Vampiers zijn vleermuizen die bloed zuigen. Dat doen ze door met 2 scherpe hoektanden gaatjes te bijten. Ze zijn veel te klein om je leeg te kunnen zuigen. Maar ze kunnen met hun beten wel ziektes overbrengen. Bij ons komen vampiers niet voor. Ze komen alleen in Midden-Amerika voor.

	Vragen
1.	Vleermuizen hebben vooral goede (15) ogen / oren / neus.
2.	Hoe vinden vleermuizen hun weg in het donker? ze maken hoge piepgeluiden en luisteren naar de echo' .
3.	Zou je sonar ook overdag kunnen gebruiken? (16) ja / nee, want er is ook overdag echo.
4.	Hoe verder de muur weg, des te (17) sneller / later de echo.
5.	Bij vleermuizen zijn de (18) bovenarmen / onderarmen / vingers het langst.
	Extra stof
6. overwinteren in grot	De vleermuizen in Nederland jagen 's nachts op insekten. In de winter zijn er in Nederland (19) veel / weinig inserten. Er is 's winters (20) wel / geen voedsel voor de vleermuis. Om niet te verhongeren gaan ze 's winters in winterslaap. In winterslaap laten ze hun temperatuur dalen. Ook hun ademhaling en halsslag staan dan bijna stil. Zo verbruiken ze minder voedsel. Vergelijk het maar met het branden van een kachel: Als je de kachel laag zet, heb je (21) meer / minder brandstof nodig. Hiernaast zie je vleermuizen overwinteren. Vleermuizen hangen dus (22) rechtop / onderste-boven.

 

ANTWOORDEN

(1) grote
(2) goed
(3) grote
(4) goed
(5) kleine
(6) slecht
(7) oren
(8) goed
(9) slechter
(10) beter
(11) wel
(12) laat
(13) snel
(14) vingers
(15) oren
(16) ja
(17) later
(18) vingers
(19) weinig
(20) geen
(21) minder
(22) onderste-boven